Hazar Karabay
Kişisel bir site.
Windows 10 güncelleme yılışıklığından kurtulma
29 Tem
Kurmama gibi bir seçenek yok, sağ üstte çarpı yok. iptal seçeneği yok.
Sırf “32482348 milyon kullanıcımız Windows 10’a geçti” diyebilmek için -ki o da bence Apple’a özenildiğinden- zorla update sokuşturulmasına acayip derecede sinir oldum.
Update istemiyorsanız yapmanız gerekenleri özetledim, kurtulmak istiyorsanız…
Internet videosunun geleceği, donanım ve bağlantı hızı beklentileri
23 Tem
360 derece video çekimi üzerine ufak bir araştırma yaparken çekilmiş videolardan örnekler izledim. Youtube’da 4K 60fps seçeneği seçilse bile kalite diğer “normal” 4K videolar gibi güzel değil.
Durumu inceleyince görülüyor ki 3840×1920 gibi bir çözünürlükle servis ediliyor video. Evet, video yatayda 4K tabir edilen bir çözünürlükte ancak hem dikeyde değil, hem de video 360 derece olduğu için o an gördüğünüz kısmın 4K ile alakası olmuyor.
Sebebi ise teknolojik yetersizlik. Yukarıda 20MBit bağlantımın video tarafından tamamen satüre edildiği, buna rağmen sadece 0.6 saniye buffer süresi olduğunu görebiliyoruz. Yani ucu ucuna yetişiyor video.
Diğer bir konu sistem kaynağı kullanımı. Aşağıdaki ekran görüntüsünde sağ üstte işlemci kullanımı, sol üstte de video istatistikleri görülebiliyor.
“Alt tarafı video izlerken” üçüncü nesil de olsa üst seviye tabir edilebilecek bir Core i7 işlemcinin %80’ini; yetmezmiş gibi GPU’nun da %60’ını kullanıyoruz.
Ohannesburgerking.
Ve halen 360 derece video 4K olarak lanse edilmesine rağmen 4K değil, çünkü sizin videodaki anlık görüş açınız ancak 90 derece civarı. Varolan çözünürlüğü en az 4’e bölerek izliyorsunuz yani. Bu yüzden aslında kaynak yüksek çözünürlüklü, ancak siz sadece bir kısmına baktığınız için yine “düşük” çözünürlüklü. 3 boyutlu TV’ler ilk çıktığında aktif/pasif gözlük ve çözünürlük kaybı kavgalarını hatırlayın.
“Gerçek” 4K 360 derece video görmek istesek kaynağın 16K olması lazım.
Görülen o ki 4K’da Internet bağlantımın limitine geldik; ekran kartım ve işlemcim de ancak 5K’yı görür, ötesine nefesi yetmeyecek.
Ki VR işi konuşuluyor, cep telefonunda döndürülmeye çalışılıyor bu işler. Durum çok ciddi 🙂
Makinanızı ve Internet bağlantınızı test etmek istiyorsanız deneyin:
JBC Kontrolcü: Çalışan prototip
9 Tem
Proje çalışır noktaya ulaştı. Yapılması gereken halen tonla iş var;
- PID katsayıları ile oynamam gerek, Processing ile yapılmış bir PID arayüzü buldum, değerleri değiştirip sonucu grafik olarak çizdirebilen. Çok faydalı oldu, yazan kişinin eline sağlık. Yazan eskiden yazdığı için yeni versiyon Processing ile çalışmadı, birkaç değişiklik yapılması gerekti. Bu değişikliklerin yapılmış halini bir fork olarak GitHub’a atacağım. Hatta vakit kalırsa arayüze autotune özelliği de getirme gibi bir planım var. Değerleri değiştirip sonucu anında görebildiğiniz bir arayüz her türlü PID işi için çok güzel işe yarayacak bir şey. Autotune’ı da başarabilirsem tadından yenmez ama önceliğim bu değil.
- Arayüzün elini yüzünü toparlamak lazım, şu an debug amaçlı değerler ekranın her yerine basılmış durumda.
- Soldaki kart JBC sürücü ve okuyucu kısım; sorunsuz çalışıyor. TC girişinde 1n kapasitör koymuştum, sadece onu söktüm. Aynen yapılacak baskı devreye aktaracağım; sadece MOSFET’i daha insani boyutlarda (SOP-8) olan bir arkadaşı ile değiştireceğim. Şu an IRF5210SPbF var, 38A sürekli (!!) kapasiteli. JBC uç 14.5V’da tam kapasitede (~%90 duty) 5.2A civarı çekti. Tasarladığım devrenin nominal çalışma gerilimi 24V, max. input’u <30V olacak, bu hesapla max current 10.7A gibi bir şey çıkıyor. Elimde FDS6679’lar var, 30V 13A spekli. Fiyat olarak da şu ankinden çok daha ucuza geliyor bana, kurtaracaktır. Zaten kullandığım opamp pahalı, bir de MOSFET’ten kazık yemeyelim.
- Fikrim, baskı devreyi hazırlayıp Çine üretime vermek ve group buy organize etmek. Devrenin haricindeki JBC sap ve uç konusundaki yüksek ilk sahip olma maliyeti yüzünden bizim vatandaşların değil de yabancıların ilgi göstermesi daha muhtemel.
- Çoklu üretimde bir sıkıntım var ki, o de OLED ekran. Elimdeki OLED SPI üzerinden çalışıyor, öylesi ucuzmuş onu almışım 🙂 Ama şu an durum öyle değil, SPI olanlar daha nadir, I2C’ler basmış piyasayı. Yazılımsal olarak çevirmede sıkıntı yok ancak I2C OLED’lerin bağlantı sayısı farklı ve MCU üzerinde de bağlanması gereken pinler farklı (bitbang değil de hardware kullanıyorum zira ciddi performans farkı var). Bu yüzden kendime uygun ürettirirsem bendeki ekranın devamı yok. Temin edilebilir alternatiflere göre ürettirsem, önce ekranı sipariş vermem lazım ki üretime girmeden çalıştığını bir göreyim (henüz %100 çalıştığını görmediğim şeyi üretime verecek kadar kendime güvenmiyorum).
- Bu yüzden sanırım kendime SPI’dan çalışan çift yüzlü PCB çizip evde basıp kullanacağım. Bu esnada da I2C OLED’lerden alırım, gelene kadar I2C’a göre çizip bir tane de o versiyondan evde basıp (!!) çalıştığını gördükten sonra PCB üretimine sipariş geçerim. Ya da üretime girmem, bilmiyorum. Kendime yapayım da hele, bakarız.
- Arayüze menümsü bir şey de yapmak lazım ama, ne zaman yaparım belli değil. Düşük kapasiteli güç kaynaklarında max duty’i kullanıcıya sınırlattırabilmek istiyorum; zira ikincil hedeflerimden biri de projenin misal 12V 2A adaptörle bile kullanılabilir olması. Maksimum gücü sınırlayarak adaptör SMPS ise korumaya girip kesmemesi, trafolu ise gerilimin aşırı derece çökmemesini temin edebilirim. Havya performansı düşecektir ama dayanılabilir sınırlarda kalacağını düşünüyorum, deneyip göreceğim.
Bu projenin benim için önemli bir noktası, Arduino altyapısı kullanarak yaptığım ilk proje olması. Bundan önceki işlerimde hep Microchip ürünleri (PIC) kullandım, AVR’a geçince bazı şeyleri baştan öğrenmek zorunda kaldım. Zaten Microchip Atmel’i satın aldı biliyorsunuzdur. Bu yüzden gemiden atlamış sayılmıyorum (avuntu :D) Bitmiş projede yine şu anki Uno kartında olan ATMega328P kullanacağım, hatta Arduino bootloader’ı da tutacağım; değişiklik yapılması gerektiğinde seri porttan programlayabilirim. Halen AVR programcılarına çok ısınamadım. Elimde PIC programlayıcıları ve hardware debuggerları olmasına rağmen AVR namına Ebay malı çakma USBasp haricinde bir şeyim yok.
Yazıyı bir GIF ile bitirelim; 14V besleme ile ısıtma performansı 🙂
Finale yaklaşıyorum.
SMD pasif komponent organizasyon/depolama çözümü BOX-ALL incelemesi
9 Tem
Bir süredir kullandığım ve memnun kaldığım BOX-ALL çözümünden bahsedeyim.
Sorun: Malzeme depolama
Üretim seviyesine girmediğiniz sürece aradığınızda bulabilmeniz için elinizde bulunan komponentleri düzgün bir şekilde tutmak ve organize etmek derttir. Özellikle sahip olduğunuz malzeme çeşidi arttıkça durum içinden çıkılmaz bir noktaya doğru ilerler. Ben çok uzun süredir klasik çözüm olan “çekmeceli kutu”ları kullanıyorum. 50 civarı orta boy, 16 adet de büyük boy çekmeceli kutuyu elektronik malzemelerimi depolama amaçlı kullanıyorum. Bendeki kutuların fotoğrafı yok ama şunlara benziyorlar:
(fotoğraf: http://320volt.com/elektronik-atolyesinde-malzeme-duzeni-cekmeceler/)
Bu çözüm through hole ve görece büyük komponentler için etiketlemeyi de güzel yaparsanız gayet başarılı. Fakat son yıllarda gittikçe daha çok SMD iş yapmaya başladım, son bir buçuk yıldır da artık through hole parça kullanmıyorum.
SMD komponentlerim az miktardayken poşetler içinde bu çekmecelerin içine koyuyordum, ancak bir yerden ve yüzlerce poşetten sonra iş içinden çıkılmaz noktaya doğru geldi. Pasifler için bulduğum en iyi çözüm bu oldu, severek kullanıyorum.
SMD pasifler için çözüm: BOX-ALL
Öncelikle boyut olarak ufak bir ürün, SMD malzemeler de ufak, dolayısıyla sorun yok. Sadece ne boyutta bir şey olduğunu fotoğrafa bakarak tahayyül etmek güç olabilir, bu yüzden referans alabilmeniz açısından ilk fotoğrafta bir adet AA pil var.
Ürünü SMD pasif komponentler haricinde kullanmanız pek mümkün değil, çünkü kompartmanlar küçük. Bir de plastik malzeme olduğu için ESD sorunu var, gidip entegre koymak istemezsiniz bunun içine. Bu iş için aynı ürünün ESD safe versiyonu da var, siyah renk.
Ben 0805 boyutunda malzeme kullanıyorum, bir kompartman 0805 ebatta rahat 400 civarı komponent alabiliyor. Bu ürünün tek olayı prototip çalışırken malzemeyi kolay bulup kullanmak, zaten seri üretimde bunu kullanmayacaksınız; dolayısıyla bir kompartmanın çok fazla malzeme alabiliyor olmasının size bir avantajı yok.
Kompartman kapakları çok sağlam bir şekilde kapanıyor; bu yüzden de biraz zor açılıyor. Ürünün ana özelliği ve diğer rakiplerinden farkı 0603 boyuta kadar kapalı kapaklarından malzeme “kaçırmıyor”. Daha önce kapaklı kutular kullandıysanız bilirsiniz, SMD malzemeyi tutmak imkansıza yakındır; kapağın her tarafından düşer komponentler. Bu ürün bu konuda rakipsiz, kesinlikle malzeme kaçmıyor bir yere.
Bir adedinde 144 adet kompartman bulunuyor, yani 144 farklı çeşit SMD komponenti tutabilirsiniz. Ben direnç ve kapasitörler için birer adet aldım. İkisini de tam olarak dolduramadım, boş kalan yerleri farklı pasif komponentlerle doldurdum. Halen iki kutuda da birçok boş kompartman kaldı.
İki adet alırsanız yanında iki tane ürünün her kompartmanına yetecek kadar boş etiket gönderiyorlar. Fotoğraflarda gördüğünüz üzere ben bu boş etiketleri doldurdum; sonuç ultra şık oldu.
Ürünü Aidetek’in kendi sitesinden, Amazon.com’dan, Ebay’dan veya Aliexpress’ten alabilirsiniz, SMD malzeme depolama sorununuz varsa fiyatının Çin plastiği için bir nebze yüksek olmasına takılmayın, alın. Sorunu direk çözüyor, tavsiye ediyorum.
JBC Kontrolcü: Sıcaklık Ölçümü
3 Tem
JBC istasyon yapımı konulu yazı dizisine devam ediyorum. Bu yazının konusu uç sıcaklığının ölçülebilmesi. Bunu yapabilmek için metalurji, elektronik, MySQL, Excel ve elbette matematik kullanıyoruz.
JBC uçlarda sıcaklık ölçümü
Uçların içinde ısıtıcı elementle birlikte yer alan bir termokupl bulunmakta. Bu termokupla erişme konusu kendi içinde biraz detay barındırsa da kullanılabilecek bağlantı yollarından biri şu şekilde:
+ ve – yazan terminaller hem ısıtıcı elemente, hem de termokupla bağlı. Yani ya ucu ısıtabilir ya da sıcaklığı okuyabilirsiniz, ikisi aynı anda yapılamıyor. (C245 serisi uçlar için C1 ve C2 arasından da okumanız mümkün)
Termokuplun okunması
Termokupl (thermocouple), iki farklı türden metalin birleşimi sonucunda elde edilen, uygulanan sıcaklığa gerilim üreterek tepki veren bir malzeme. Fiziksel olarak çalışması “Seebeck effect” denilen prensibe bağlı; meraklısını Wikipedia’ya davet ediyoruz.
Birçok kişinin atladığı önemli bir nokta da şu; birazdan okuyacağınız tüm elektronik ve matematik hesapları yapsanız da bir termokupldan kesin bir sıcaklık değeri okuyamazsınız. Zira termokupl soğuk ayağına (cold junction) göre bağıl (göreli) bir değer verir. Yani termokupl aslında sıcaklık farkı okur, kesin sıcaklık vermez. Kesin sıcaklık elde etmek istiyorsanız, ortam sıcaklığını (cold junction) da hesabın içine katmanız gerekiyor. Ortam sıcaklığı + TC’dan okunan değer size kesin sıcaklığı verecektir.
Bu malzemenin kullanılması konusunda yaşanacak olan iki temel sıkıntı var. Birincisi elektronik kısım, diğeri ise matematiksel.
Termokuplun sıcaklığa tepki olarak gerilim ürettiğini söylemiştim. Fakat bu gerilim (örneğin K tipi termokupl için) 1 santigrad derece için 41 µV gibi, düşük bir gerilim. Bunu (maksimum hassasiyet için ADC’nizin rangeına uygun) bir şekilde yükseltip öyle okumanız gerekiyor. Anlayacağınız 200+ kazançlı opamplar devreye giriyor. Benim nasıl yaptığımı yazı dizisinin devamında ele alacağım.
Matematiksel açıdan thermocouple bağlantısı
Thermocoupleın verdiği gerilimi santigrad cinsinden sıcaklığa çevirmeniz gerektiğinde işin içine matematik giriyor. Basit olarak üstünden geçmek gerekirse, piyasada bulunan thermocoupleların tipleri var, bu tiplere göre de gerilim/sıcaklık eğrileri var. En sık kullanılanı K tipi, yukarıda yazdığım gibi 41 µV artış yaklaşık 1 derece santigrada tekabül ediyor. Yaklaşık diyorum çünkü termokupllar lineer çıkış vermiyor. 41 µV hesabı basitleştirir, belki çoğu iş için de yeterli kalacaktır ancak hassas bir değer okumanız gerektiğinde iş karışıyor.
NIST ITS-90 Thermocouple Database
http://srdata.nist.gov/its90/main/ adresinden erişilebilen sayfada NIST (Amerikan Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü, bizdeki TSE) tarafından hazırlanan tablolar bulacaksınız. Misal http://srdata.nist.gov/its90/type_k/0to300.html adresine gittiğinizde, K tipi bir termokuplun 0-300C aralığında vereceği gerilim değerlerinin bir listesini bulacaksınız. Eğer hassas bir okuma yapmak istiyorsanız bu tablodaki değerlerden faydalanmanız gerekiyor. Nasıl faydalanacaksınız derseniz, ya lineer interpolasyon, eğri uydurma ya da NIST tarafından verilen polynomial coefficientları kullanarak misal K tipi için 0.06C hassasiyette veri elde edebiliyorsunuz.
Peki elinizdeki termokuplun ne tip olduğu belli değilse?
JBC uçlarının içinde ne tip bir termokupl kullanıldığı belli değil. Bu durumda NIST tabloları bize yardımcı olmuyor, iş başa düşüyor. Bilinen bir ölçümle referans aldırarak elimizdeki JBC uçları için bir referans çıkarmaya çalışıyoruz.
Bu işi yapabilmek için masamın üstünü şu hale getirdim:
En önde JBC sap ve bir adet uç takılı, uçta ısı transferini artırabilmek adına biraz lehim var, ayrıca bu lehim topu içine gömülü bir termokupl var. Bu beyaz kablo ile bağlı gözüken termokuplun K tipi olduğunu biliyorum. Dolayısıyla hesap kitabını yaparak relative bir değer okumam mümkün. Havya ucu içindekinin hesabını yapamadığımı söylemiştim yukarıda, hesabını yapabildiğim diğer termokupl sayesinde referans alarak onu da hesaplayabilir noktaya gelmeye çalışıyoruz. Kullandığım termokupl ziyadesiyle dandik (çin malı avometrelerin içinden çıkanlardan), ama elimde sadece bu var.
Ayrıca havya ucunu süren ve uç içindeki termokuplu okuyan devre, onun arkasında K tipi thermocouple bağlantısını kolaylaştırmak için kullandığım MAX6675 ve bütün bunları okuması için bir adet Arduino var. Okunan değerleri loglayıp sonra üzerinde işlem yapabilmemin önünü açabilmesi için bir adet bilgisayar ve log alma işinden sorumlu CoolTerm isimli terminal programı da açık durumda. Uç 14V’da 8A civarı çektiğinden, masanın alev almaması için dandiğinden bir adet otomotiv tipi sigorta da fotoğrafta görülebiliyor.
Arduino üzerinde koşan yazılım; ucu kademeli olarak 460C’a kadar ısıtıp hem uç içindeki termokupldan, hem de dışarıdan dokundurduğumuz termokupldan örnekler alıp terminale yazıyor. JBC için okuduğumuz değer 0-1024 arası (10 bit ADC çözünürlüğü), termokupldan okuduğumuz değer ise santigrad derece. Bu sayede JBC termokupl gerilimini ADC value cinsine çevirme işini de atlamış oluyorum.
Sistem çalıştığında verdiği çıkışı görmek isteyenler için buraya da yüklüyorum. CoolTerm Capture 2016-07-03 18-24-28
Bahsettiğim prosedürü ortalamasını alabilmek adına 3 kere çalıştırdım. Oluşan dosyaları da bir MySQL veritabanı yaratıp içine gömdüm. Bir SQL sonrasında referans tablom hazırdı.
Excel’de yapılıyordur bu kesin ama ben bilmiyorum, bilen okuyucular yorum alanına bekleniyor.
Tabii ki hayat hiçbir zaman bu kadar kolay olmadı, yüksek sıcaklıklarda sapan değerlerim ortaya çıktı. >200C değerler için 5-10 kere daha örnekleme yapıp veritabanına ekledim Sonrasında okuduğum verileri Excel’de grafiğe döktüm ve trend line çizdirdim. Scatterplot içindeki kırmızı çizgi trend linemız. Üstünde de hesabı için ikinci dereceden polinomumuz yer alıyor.
Plotun çok dağılmış olmasının sebebi benim ölçüm tekniğim ve elektriksel gürültü. Her yerde uçan kablolar ve referans aldığımız TC’a bağlı olan MAX6675 SMD bacaklarına 30AWG modwire ile Arduino soketine tutturulmuş şekilde çalışıyor 🙂
Excel’in bize çıkarttığı polinomal denklem sayesinde artık 0-1000 arası ADC değerlerinin kaç derece santigrada tekabül ettiğini hesaplamamız mümkün. Formülde eksik olan tek şey, cold junction. Şu ana kadar hiç hesaba katmamıştık; formül sonundaki toplama işlemindeki sabit zaten oda sıcaklığı manasına geliyor (tam olarak değil, ama idare eder). Ekstra bir sensörden okunan ambient temperature değeri bu hesaba girilebilir. Ben ölçümleri yaparken oda 30 derece sıcaklıkta idi, sabitimiz de 34.5 zaten.
Mikrokontrolcü üzerinde polynomial hesap yapmak istemiyorsak 0-1024 arası çizdirip içinden örneğin 100 örnek alarak, bunu lineer interpolasyon ile de kullanmamız mümkün. Henüz ben de hangi yolu kullanacağıma karar vermedim, PIC’de hardware multiplier yoktu en son, ama ATMega32’de çalışacak bu uygulama ve onda var, dolayısıyla tercih edilebilir. Saniyede 10+ kere ADC değerinden C’a çevrim yapılacak, hangisi mikrokontrolcümüzü daha az kasarsa onu tercih edeceğim. Buna takılıyorum çünkü MCU aynı anda PID hesabına bağlı interrupt bazlı PWM üretimi, OLED ekran sürme, rotary encoder okuma, 32x ADC oversampling vb. gibi işlerle de meşgul.
Gördüğünüz gibi bir sıcaklık kolay ölçülmüyor. 😀 Projenin devamı yolda.
Sheer soldering pleasure
10 Haz
The ultimate soldering machine de diyebiliriz. Ne de olsa slogan çalmayı sizden öğrenecek değiliz.
Uzun bir aradan sonra geri döndüm. Bana göre dünyanın en iyi lehimleme istasyonu markası JBC’nin çakmasını yapıyorum. Tabii sadece istasyonun çakması, geri kalan tarafları gayet orijinal.
Klon Hakko uçlarınızın 10’lu pakedi 10 lirayken bu uçların tanesi 100 lira civarı. Sapın da Türkiye (Esman satıyor) satış fiyatı 195 TL.
Bir uç bir sap fiyatına Çin işi sıcak havalı komple lehimleme istasyonları bile alınabilirken bu adam manyak mı diyebilirsiniz.
Öncelikle klonunu yapmaya çalıştığım istasyonun; bir komponenti geniş bir ground plane’a lehimli olmasına rağmen dokunduğu an eriten harika uç performansını izleyelim. Ucun çalışma sıcaklığına gelmesinin sadece 3 saniye aldığına da dikkat.
Teknik açıklama
JBC sisteminin bütün marifeti uçlarında. Ucun metalurjik yapısı, sıcaklık sensörü görevi yapan termokuplun VE ısıtma sisteminin tam olarak en uçta yer alması, ufacık termal kütleye rağmen olabilecek en iyi lehimleme performansını sunuyor. Normalde uç sıcaklığını kompanze edebilmek için köklediğiniz sıcaklık ayarı bu sistemde sürekli olması gereken değerde kalıyor, sırf malzemeyi sökebilmek için 400 kusür derecelere ayarladığınız uç sıcaklıkları yüzünden uca, karta ve komponente sürekli bir termal şok uygulamamış oluyorsunuz.
Marifetin diğer tarafı elektronik kontrol sisteminde, yani istasyonun içinde. Fakat bu basit bir closed loop sistem ve yapılması görece basit.
Dolayısıyla sadece ucu ve sapı alıp gerisini kendim yapıyorum, hem harika JBC performansı, hem de dörtte bir fiyat etiketi elde ediyorum. Videoda görülen CD-2BE istasyonun Türkiye fiyatı tam 1500 TL. 🙂
Uçları ve sapı Ebay kovalayıp ucuza getirmek mümkün, ben öyle yaptım. Marka İspanya menşeili olmasına rağmen Almanlardan çok güzel fırsatlar çıkıyor.
Elektronik kontrol kısmında Mouser siparişlerimi bekliyorum, sonrasında sistem rayına oturacak…
Eagle’da negatif fotorezistif film kullanarak PCB yapımı
19 Eki
PCB çizimlerimi Eagle ile yapıyorum, son zamanlarda da negative photoresist film kullanmaya başladım. Açıkçası toner transfer metodunu çok düzgün bir şekilde uygulayabilecek malzeme ve deneyimi zaten edindiğim için bu metod kesinlikle daha zor geliyor, en azından şu anlık. Fakat 2009’dan beri toner transferdeki başarımın en büyük silahı olan dextrin kaplı kağıdı edinmemin artık zorlaşması sebebiyle farklı yöntemleri araştırmam gerekti.
1. Genel süreç bilgisi:
Negative photoresist film nedir?
Mavi renk bir film. Şöyle bir görüntüsü var.
Özelliği, UV ile temasında sertleşip kürlenmesi. Bu sayede PCB yapımı da dahil olmak üzere birçok kullanım alanı var.
Negatif film mutlak karanlık ve serin bir ortamda muhafaza edilmelidir, birkaç kat mat siyah naylon işinizi çözecektir.
Negatif demişsin, pozitifi de mi var?
Var, saklama koşulları sebebiyle film olarak bulamasanız da, süreç olarak “pozitif” işleyen bir süreç var.
Negatif pozitif proses farkı nedir?
Aslında gayet basit. PCB üzerinde anlatırsak, filmi develop ederken (Türkçe’si yok bu terimin; fotoğraf filminde de benzer işlemler var, banyo işlemi gibi düşünün) negatif filmde UV’nin temas ettiği kısımlar kartta kalıyor ve sertleşiyor. Pozitifte ise UV’nin temas etmediği kısımlar kartta kalıyor.
Fakat negatif film edinmek ve saklaması daha kolay, ise pozitif proses kafanızda işlem sırasında bazı şeyleri sürekli ayna görüntüsü ve negatif olarak düşünme gereksinimini ortadan kaldırıyor. Pozitif prosesten gitmek isterseniz film olarak alamıyorsunuz, sprey ya da hazır kaplanmış kart olarak almanız mümkün. Türkiye’de toner transferden çok önce, hatta benim elektroniğe başlamamdan da çok önceye tekabül eden dönemlerden beri kullanılan POSITIV 20 isimli sprey, aslında pozitif fotorezist kaplamanın spreyidir.
İkisinin developer solüsyonları ve pozlama süreleri de farklıdır, dikkat edilmeli.
Powerbank’larda ne kadar “power” var?
11 Eki
Eşek yüküyle para saydığınız akıllı telefonunuz bir günü çıkartmadığı için çözüm hemen geldi, powerbank’lar.
Günümüzde her beyanattan şüphelenmeniz gerektiği için ben de üreticinin 10400mAh olduğunu iddia ettiği Xiaomi marka powerbank’ımı teste soktum. İlgili ürün Türkiye’den alındı, garantili olduğu -yine- iddia ediliyor. 3 ay civarı da kullanıldı.
Test setupumuz basit, daha önce Bluetooth modu yapılıp burada yayınladığım Hyperion charger, bu iş için absürd çapta (12 AWG) bağlantı kabloları ve bir adet Xiaomi powerbank.
Powerbank sabit 5V vermek üzerine ayarlı. Gerçek dünyada sabit 5V veren bir batarya olmadığı için Hyperion üzerinde sahte bir profil yaratıp 4S NiMH olarak gösterdim. 2A sabit akım ile deşarj sürecini başlattım.
3 saat 9 dakika sonucunda gördüm ki, 10400mAh’lık powerbank’ım 6327mAh sağladıktan sonra havlu attı.
Şaşırdım mı, hayır. Ama millet şaşırıyor, bu yüzden de bu yazıyı yazıyorum.
Internet of Things – ESP8266
18 Oca
“Her halt Internet’e bağlı olsun” arzusuyla halihazırda türlü üretici tarafından denenen Internet of Things konsepti, ortalama DIY’cinin erişebileceği düzeylere inmiş durumda. Büyük üreticiler kendi çözümlerini gazlasa da, an itibariyle atakta olan ESP8266 bir Çinli üreticiden çıkma.
32 pin QFN pakette 32 bit RISC CPU, 802.11 b/g/n, dahili TCP/IP stack, RF switch, balun, 24dBm PA, DCXO, PMU, MAC/baseband. WEP/WPA(TKIP ve AES) desteği. SDIO 1.1/2.0, SPI, UART, STBC, 1×1 MIMO, 2×1 MIMO desteği. <1mW standby harcaması. Entegrenin kendisi FCC onaylı, modül değil.
Modül olarak boyut 21.1×13.3mm
Modül fiyatı 3 dolar.
3?
Evet evet, bildiğin 3 dolar.
Şimdiden el oğlu masa lambasına, bardağına, ışıklarına, mutfak dolabına vs. entegre etmiş. Yardırın bakalım, sıra sizde.
IoT davasının ana düşüncesi herşeyin bir IP adresi olup internete açık olması. IPv4’te bu mümkün değil, ancak IPv6 yaygınlaştığında cümbüş başlayacak.
Hacking işine yeni bir boyut geliyor, heyecanlıyız efendim.
USB Güvenliği ve BadUSB konusu
4 Eki
BlackHat 2014 konferasından gösterilen bir “proof of concept” çalışma, BadUsb adında. SR Labs’dan iki kişi bir USB belleğin içerisine farklı kodlar ekleyerek, USB belleklikten fazlasını yapmasının önünü açmış.
Bütün teknoloji basını da “oo açık, alırım bir dal” diyerek buna abandı; Heartbleed ve Shellshock (ki ikisi de gerçek bir açıktı)’tan aldıkları trafik tatlı geldiği için. Bir örneği şurada: http://www.wired.com/2014/07/usb-security/
Başlık “Why the Security of USB Is Fundamentally Broken”. Görünce istemsizce aklıma “USB’de öyle bir şey oldu ki…” formatındaki Türk haber siteleri geldi. Neyse.
Detay olarak mevzu, kuzu postundaki kurttan ibaret. A işini yapacak bir cihaz takıyorsunuz bilgisayarınıza, A işini yapıyor da o cihaz, fakat size hissettirmeden B işini de yapıyor.
Şimdi bu zaten tech savvy bir çocuğun eline Arduino verildiğinde yapabileceği bir hikaye. Burada bir açık yok.
Açık olan kısmı, USB bellek olarak üretilen cihazın içine fiziksel müdahalede bulunmaksızın bu farklı kodu ekleyebilmek ise, bu da o USB diskin kontrolcüsünü üreten firmanın açığı olsun. Tüm USB standardına bunu maletmeyi anlamadım. Bahsi geçen açık, USB enumeration safhasından önce ya da bunu atlayarak bilgisayar ile konuşma / veri alma falan olsa anlayacağım.
USB cihazın firmware’ının değiştirilmesi mevzusu da pek az cihazda yapabileceğiniz bir mevzu. Çünkü ucuzcu üreticiler, maliyetten maksimum kısabilmek adına “field programmable” kontrolcüler kullanmıyorlar. Genelde firmware mask ROM’da, yani entegrenin içinde fiziksel olarak (taşa kazımak gibi düşünün) bulunuyor. Fare, klavye gibi içinde “blob” tabir edilen epoksi kaplı entegreler barındıran cihazlarda bunun olma ihtimali yok.
Maksat kullanıcıyı o şeyi bilgisayarına takması için ikna etmek.
Ben pazardan bir USB bellek alarak içini söküp, kendi yazdığım firmware’ı çalıştıran bir entegre barındıran PCB de koyabilirim, aynı şey.
Öte yandan bir USB cihazda birden fazla endpoint olduğu zaman tüm endpointler için ayrı ayrı driver devreye girer. Yani taktığınız USB bellek, bir USB HID device da oluşturuyorsa bunu device tree’da ya da Windows’çası “device manager”da zaten göreceksiniz. Yani o kadar gizli de değil, az bilgisayardan anlayan farkedebilir.
Makalede geçen “can be installed on a USB device to completely take over a PC”, eğer ki ben ciddi bir noktayı atlamıyorsam, bu bahsi geçen açıkla yapılabilecek bir şey değildir. En olacağı söyleyeyim, bir USB cihazını USB HID ve Mass Storage olarak gözükecek şekilde programlarsınız.
a. Storage mount olduktan sonra HID endpointi ile PC’ye keypress göndererek hızlıca mount edilen diskteki malware’i çalıştırabilirsiniz. Autorun’unun kapalı olması vs. konusunu aşarsınız burada ancak.
b. Yine aynı HID endpointi ile command line açıp Internet’ten bir malware backdoor indiren ve çalıştıran komutları yazarsınız.
İki durumda da
a. kullanıcı bunu farkedecektir çünkü ekranında bir şeyler olup bitiyor olacak. Tabii ki çok hızlı bir şekilde halledilebilir, ancak maksimum verimliliğe sahip bir sistem olabilmesi için keypresslar arası bırakılacak boşluğu makul ayarlamak gerekecektir. Cihazın takılacağı bilgisayarın hızı önem arzediyor. (Hatta örnek: Windows sistemde bir commandline açıp içine komut yazıp çalıştıracağız diyelim, gönderilecek keypresslardan ilki windows+r tuşu, sonrasında “Run” penceresinin gelmesi için gereken süre kadar beklenmesi gerekiyor. Ahmet’in i7 ve canavar SSD’li makinasında 70ms sürdü diyelim, fakat Ayşe’nin PIII ve yavaş diskli makinasında belki 1 saniye sonra gelecek. Malware yazarı tüm bilgisayarlarda çalışabilsin diye 1 saniye bekleyebilir. Fakat beklemenin artması, kullanıcının yapılan şeyi farketmesi ihtimalini çok yüksek şekilde de artıracak.)
b. Bir antivirus yazılımı varsa indirilen/çalıştırılan malware’ı büyük ihtimalle engelleyecek.
c. kullanıcı malware yazarının düşündüğü işletim sisteminden farklı bir şey kullanıyorsa, işlevsiz olacak.
Formata uymak adına tanım verelim; olmayan açıktır.
neler bitmiş